ابوالحسن محمد بن احمد طباطبایی حسنیاز اواخر سدۀ ۲ ق/۸ م گروهی از علویان حجاز و عراق بر اثر شرایط نامساعد سیاسی در قلمرو خلافت عباسیان و آزار امیران ترک‌نژاد آنان، به ایران که در آن روزگار گردن‌فرازی‌های عباسیان را بر نمی‌تافت، پناه آوردند. یکی از شخصیت‌های این خاندان، ابوالحسن محمد بن احمد معروف به ابن طباطبا است. ۱ - معرفی اجمالیابوالحسن محمد بن احمد معروف به ابن طباطبا (د ۳۲۲ ق/۹۳۴ م)، عالم، ادیب، شاعر، محقق و نویسنده. گفته شده است که وی در اصفهان پا به جهان نهاد و در همان‌جا رشد یافت و تا پایان عمر در این شهر زیست و در همان‌جا درگذشت. از این‌رو به ابن طباطبای اصفهانی شهرت یافت. [۱]
محیط طباطبایی، محمد، «شوخی جدی»، ج۱، ص۴۰، یغما، س ۱۸، شم ۱، فروردین ۱۳۴۴ش.
ابوالحسن به گرفتگی زبان دچار بود. ۲ - سیر زندگیگرچه وی در دوران ناتوانی سیاسی عباسیان می‌زیست و در آن روزگار بازار سیاست و مبارزه گرم بود، اما او یک‌سره به کارهای علمی و ادبی و شعر و شاعری پرداخت و عمری را به آسودگی به سر آورد. از رفاه و دارایی بسیار نیز بهره‌مند بود. بیش‌ترین شهرت او توجه به شعر و شاعری به زبان عرب است. شعرهای او را متوسط دانسته‌اند، اما وی را در نقد ادبی تونا خوانده‌اند. برخی از آثار او که باقی‌مانده در این فن است. او از شاعرانی است که در بیان واقعۀ غدیر خم اشعاری دارد. گفته‌اند که ابوالحسن همواره آرزوی دیدار عبدالله بن معتز (د ۲۹۶ ق/۹۰۹ م) شاعر معروف و ساکن بغداد را داشت، اما هرگز او را ندید. در اواخر زندگی معتز اشعاری از او به دستش رسید. گفته شده که ابوالحسن ۶۴ سال زندگی کرد. ۳ - آثاربرخی از آثار او بدین قرار است: المدخل فی معرفه المعمّی من الشعر، الشعر و الشّعراء، تهذیب الطبع، فرائد الدّرّ، دیوان شعر که در ۱۳۳۲ ق/۱۹۱۴ م در صیدا چاپ شده است، [۷]
بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۲، ص۱۰۰، ترجمۀ عبدالحلیم النّجار، قاهره، ۱۹۷۴ م.
عیارالشعر که در ۱۳۷۵ ق/۱۹۵۶ م به کوشش طه حاجری و محمد زغلول سلام در قاهره چاپ شده است، العروض، سنام المعالی، فی تقریظ الدفاتر. [۸]
بستانی، ف، ذیل ابن طباطبا.
۴ - پانویس
۵ - منبعمرکز دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «آل طباطبا»، شماره۴۳۲. رده‌های این صفحه : ادیبان سده چهارم (قمری) | درگذشتگان سال 322 (قمری) | شاعران قرن چهارم | عالمان سده چهارم (قمری) | علویان
|